Osoba w starszym wieku chce nadal być użyteczna, przekazywać swoje doświadczenia i spostrzeżenia, pomagać, ale jednocześnie czuje się niepotrzebna, że jest ciężarem dla innych, osobiście ograniczona, wstydzi się własnego wyglądu lub bezradności albo dąży do integralności życiowej (do akceptacji własnej drogi życiowej). Często przejawia się to w bezradności, która wynika ze świadomości, że jest już za późno na rozpoczęcie innego, nowego życia. Jest zniesmaczona sytuacją i bezradnością, w jakiej się znalazła, nie radząc sobie z niespełnionymi oczekiwaniami, jakie miała wobec życia i dotychczasowej działalności. Ma poczucie bycia starym, utraty własnej ważności, szacunku, a czasem nawet poczucia własnej wartości. Czuje się dyskryminowana w starszym wieku.
Jest kilka czynników, które wpływają na to, jak człowiek radzi sobie ze starością i koniecznością korzystania z pomocy (opieki):
- Charakter
Z wiekiem stają się dominujące cechy charakteru bardziej widoczne. Człowiekowi, który był nauczony polegać cały czas na sobie lub żył samotnie, stracił zaufanie do ludzi, zwykle trudniej odnajduje się w sytuacji, gdy ktoś wchodzi w jego strefę intymną, zmienia jego stereotypy, każe mu się dostosować do innej osoby/innych osób. Strach przed brakiem kontroli w takiej sytuacji prowadzi go do negatywnego nastawienia do jakiejkolwiek opieki.
- Tradycjonalizm, wpływ wychowawczy i niedostateczna adaptacja do nowej sytuacji (maladaptacja)
Najczęściej po prostu odrzuca pomoc i opiekę ze strony obcych, ponieważ uznaje tradycyjne wartości, w których osoba starsza powinna mieć w rodzinie swoją pozycję, miejsce i zadania. Nie chce zrozumieć, że jego najbliżsi (najczęściej dzieci) wolą zarabiać pieniądze niż opiekować się starzejącym się członkiem rodziny, że chodzą do pracy i nie poświęcają mu czasu. Jeśli nie otrzymają pomocy od najbliższych, nie chcą jej przyjąć od nikogo. Jest to często forma, która wymuszana jest uwaga ze strony bliskich.
- Zaplecze socjalne
Polegają na pomocy najbliższego otoczenia, ponieważ wiedzą, że zawsze żyli w zgodzie z otoczeniem i wierzą, że mają wokół siebie wystarczająco dużo znajomych i przyjaciół, którzy się nimi zaopiekują i nie opuszczą ich. Czasami jednak nie dostrzegają, że ich bliskim jest również potrzebna pomoc innych.
- Możliwości ekonomiczne
Odmawiają opieki, ponieważ nie stać ich na pokrycie kosztów z tym związanych. Odmawiają takiej pomocy nawet od bliskich krewnych, ponieważ uważają, że powinni ich finansowo wynagradzać za pomoc. Takie osoby zazwyczaj nie dostawali w życiu nic za darmo i sami nie zajmowali się dobroczynnością. Przeciwieństwem jest duma, która prowadzi ich do odmowy jakiegokolwiek wsparcia finansowego.
- Stan fizyczny
Pomimo zaawansowanego wieku i związanych z nim chorobami, nadal czują się silni i chcą dbać o siebie i swoje otoczenie, aby zachować sprawność fizyczną. W rzeczywistości jest jednak odwrotnie, spada percepcja zmysłowa (słuch, wzrok) i osoba starsza ma trudności z pogodzeniem się z taką sytuacją, że nie wie, co się mówi w społeczeństwie, że słabo widzi i nie rozpoznaje ludzi, podane przeszkody uniemożliwiają jej cieszenie się towarzystwem innych ludzi i dlatego odrzuca towarzystwo innych ludzi, odmawia pomocy i zamyka się w samotności.
- Predyspozycje psychiczne
Różne dolegliwości i choroby psychiczne - zmęczenie, depresja, demencja, początki choroby Alzheimera itp. są powodem odmowy pomocy drugiej osoby. Chora osoba często nie potrafi nawet kontrolować swoich działań jak i działań innych, dlatego woli zamknąć się sama we własnym świecie, w którym inna osoba tylko by mu przeszkadzała.
- Wcześniejsze negatywne doświadczenia, pośredni lub bezpośredni wpływ negatywnych doświadczeń innych osób objętych opieką
Na pierwszym planie jest strach przed złym traktowaniem, kradzieżą, powtórzeniem się złych doświadczeń, które zaszczepili w nich nieufność do ludzi lub przynajmniej do osób obcych. Odmowa pomocy ze strony bliskich wynika najczęściej z rozczarowania, że nie zostały spełnione jej oczekiwania – byli traktowani z wyższością, nie okazywano im wystarczającego szacunku, dawano im odczuć swoją bezsilność lub po prostu nie mieli dość cierpliwości. Innym powodem odmowy pomocy ze strony bliskich jest obawa, że zostanie umieszczony w zakładzie dla osób starszych jako osoba niesamodzielna i że całkowicie straci swój dom i naturalne środowisko, swój dotychczasowy sposób życia.
- Wstyd, nieśmiałość
Wstydzą się np. swojej biedy, swojego wyglądu, bezradności, wydarzeń rodzinnych itp., więc nie dopuszczają innych ludzi do swojego naturalnego środowiska. Wstydzą się ujawnić przed innymi tak od strony fizycznej jak i psychicznej.
- Nieprzychylność do opiekuna, wspomnienia o niechcianych osobach
Często bez podania powodu, np. przy różnicach charakteru, pochodzenia etnicznego lub innych środowisk społecznych. Często wygląd opiekuna odgrywa dominującą rolę w negatywnym nastawieniu osoby starszej (tatuaże, piercing, fryzura, itp.) . Często zdarza się, że osoba objęta opieką nie akceptuje opiekuna, ponieważ przypomina jej ona osobę, z którą nie miała dobrych relacji lub doświadczeń (sąsiedzi, byli partnerzy, koledzy z pracy itp.).
- Uzależnienie
Starają się ukrywać swoje uzależnienie i stanowczo odmawiają obecności innych ludzi, nawet za cenę pozostania bez pomocy.
Jak to rozwiązać?
Każda osoba objęta opieką ma indywidualną, specyficzną i niepowtarzalną osobowość, dlatego należy indywidualnie podchodzić do każdej osoby, ale mając na uwadze zaspokojenie wszystkich niezbędnych potrzeb zdrowotnych, duchowych, społecznych i psychicznych:
- Informuje się. Zanim zaoferujesz pomoc, dowiedz się jak najwięcej o osobie objętej opieką, nie tylko o jej aktualnym stanie zdrowia, ale także o tym, co robiła, gdzie mieszkała, w jakim społeczeństwie żyła, jak dogadywała się z innymi ludźmi, czy przekonała jakieś życiowe traumy itp.
- Szanuj jego obszar życiowy. Niech osoba objęta opieką wie, że jest "panem" swojego otoczenia i że przyszedłeś jej tylko pomóc.
- Stopniowo i powoli zdobywaj jego/jej zaufanie. Komunikuj się z osobą objętą opieką na temat jej potrzeb i nie staraj się rozpowszechniać tylko swoje poglądy. Przede wszystkim pozwól mówić osobie, którą się opiekujesz, nawet jeśli się powtarza. Może właśnie w taki sposób chce ci coś przekazać.
- Zawsze daj osobie objętej opieką odczucie, że jest ona człowiekiem i jesteście sobie równi.
- Bądź konsekwentny we wszystkim, co robisz, waż słowa, ale staraj się zachować swój naturalny charakter.Należy zwracać uwagę na rzeczy osobiste osoby objętej opieką i jej otoczenia, mogą one mieć dla niej duże znaczenie.
- Nie zachowuj się arogancko. Poszukuj wspólnych rozwiązań problemów, które nie naruszają stereotypów i poczucia bezpieczeństwa osoby objętej opieką.
- Nie traktuj osoby objętej opieką jak małego dzieciaka. Okaż jej odpowiedni szacunek. Nie zapomnij o pochwale za dokonane osiągnięcia osoby objętej opieką.
- Uzbrój się w cierpliwość. Nie wywieraj presji na osobę objętą opieką, nie zmuszaj jej do niczego, nie dawaj jej odczuć, że cię ogranicza. Daj jej czas i przestrzeń do przekazanie własnego stanowiska i wykonywania czynności, które chce i może wykonywać.
- Należy zostawić dla osoby objętej opieką przestrzeń, aby mogła się realizować w codziennych czynnościach. Bądź jednak w pobliżu, aby dać jej poczucie bezpieczeństwa i pewności.
- Osoba objęta opieką nie musi nic robić, ale dobrze by było, gdyby chciała!/em> Indywidualnych codziennych czynności zaplanujcie wspólnie i dostosujcie je do aktualnego stanu fizycznego i psychicznego osoby objętej opieką.
- Daj osobie objętej opieką poczucie, że ją potrzebujesz. Że nie jest ona dla ciebie ciężarem, ale odwrotnie, że jej wiedza i doświadczenie są dla ciebie korzyścią. Powierz jej lżejsze prace, poproś, by opowiedziała ci historie z przeszłości, przedstawiła nawyki itp. lub je zapisywała np. dla twoich dzieci. Zachęcaj osobę objętej opieką do wspominania pięknych rzeczy z przeszłości, rób z nią zdjęcia. Dowiesz się więcej o jej życiu, planach, charakterze itp.
- Nie denerwuj się, jeśli osoba, którą się opiekujesz nie jest z czegoś zadowolona. Spróbuj ją uspokoić i dowiedz się, jak ona by to zrobiła.
- Sprawdź osobę objętą opieką. Wykorzystaj test Barthela, by sprawdzić jej samowystarczalność, zdolność samoobsługi, itp., Test instrumentalnych codziennych czynności, Test Folsteina do określenia stanu psychicznego i funkcji poznawczych, Ocenę depresji, stanu odżywiania, bólu lub Funkcyjny geriatryczny indeks itp., które można znaleźć np. w książce Geriatria i opieka nad osobami starszymi (2009), ale także w Internecie.
- Pamiętaj, jesteś tam Ty dla nich, a nie oni dla Ciebie!
Odpowiedź na pytanie udzieliła: Mgr. Mgr. Anna Lukáčová Havrilová, pielęgniarka dyplomowana
